Służebność

Służebność została uregulowana w Kodeksie cywilnym jako ograniczone prawo rzeczowe. Kodeks cywilny reguluje trzy rodzaje służebności:

• służebności gruntowe,
• służebności osobiste,
• służebność przesyłu.

Służebności – informacje ogólne:

• ograniczenie prawo rzeczowe ograniczające możność dysponowania obciążoną nieruchomością przez jej właściciela lub użytkownika wieczystego,
• źródłem powstania mogą być różne zdarzenia prawne takie jak: umowa, orzeczenie sądowe (służebność drogi koniecznej) i decyzja administracyjna (art. 112 ust. 2 u.g.n.); służebność może również powstać z mocy prawa (zasiedzenie),
• wymóg aktu notarialnego dotyczy tylko samego oświadczenia właściciela, który ustanawia na nieruchomości ograniczone prawo rzeczowe,
• ustanowienie służebności może nastąpić zarówno odpłatnie, jak i nieodpłatnie,
• służebności mogą być ustanowione pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu, np. pod warunkiem ustanowienia odrębnej własności lokalu lub na określony czas,
• służebność może wygasnąć – np. wskutek niewykonywania przez lat dziesięć (służebność gruntowa), śmierci uprawnionego (służebność osobista mieszkania), likwidacji przedsiębiorstwa (służebność przesyłu), konfuzji (uprawniony ze służebności nabędzie nieruchomość obciążoną),
• służebności można się zrzec,
• za obopólną zgodą stron może zostać zmieniona treść wykonywania służebności, w przypadku braku takiej zgody może to nastąpić na wskutek orzeczenia Sądu,
• rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych nie działa przeciwko:
• służebnościom ustanowionym na podstawie decyzji właściwego organu administracji państwowej,
• służebnościom drogi koniecznej albo ustanowionym w związku z przekroczeniem granicy przy wznoszeniu budynku lub innego urządzenia,
• służebnościom przesyłu.

Służebność gruntowa

Ograniczone prawo rzeczowe obciążające nieruchomość służebną w celu zwiększenia użyteczności innej nieruchomości władnącej.

• Służebność gruntowa powinna być wykonywana w taki sposób, żeby jak najmniej utrudniała korzystanie z nieruchomości obciążonej,
• w razie podziału nieruchomości władnącej lub nieruchomości obciążonej, służebność utrzymuje się w mocy na rzecz każdej z części utworzonych przez podział,
• w celu wykreślenia służebności gruntowej należy w Sądzie właściwym dla księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości złożyć wypełniony formularz Kw-wpis (http://bip.ms.gov.pl/pl/rejestry-i-ewidencje/nowa-ksiega-wieczysta/) wraz załącznikiem w postaci oświadczenia właściciela / użytkownika wieczystego nieruchomości władnącej, w której zrzekł się służebności oraz wyraził zgodę na wykreślenie z księgi wieczystej służebności gruntowej (z podpisem notarialnie poświadczonym) oraz uiścić w kasie Sądu opłatę sądową w kwocie 100 złotych od każdej ze służebności.

Służebność osobista mieszkania

Ograniczone prawo rzeczowe obciążające nieruchomość w celu zapewnienia zaspokojenia określonych potrzeb osoby fizycznej (służebność osobista).

• Zakres służebności osobistej i sposób jej wykonywania oznacza się według osobistych potrzeb uprawnionego z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego i zwyczajów miejscowych,
• służebność osobista wygasa najpóźniej ze śmiercią uprawnionego,
• do wykreślenia służebności osobistej mieszkania należy w Sądzie właściwym dla księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości złożyć wypełniony formularz Kw-wpis (http://bip.ms.gov.pl/pl/rejestry-i-ewidencje/nowa-ksiega-wieczysta/) wraz załącznikiem w postaci: odpisu skróconego aktu zgonu uprawnionego do służebności bądź oświadczeniem uprawnionego do służebności, w której zrzekł się służebności oraz wyraził zgodę na wykreślenie z księgi wieczystej służebności osobistej mieszkania (z podpisem notarialnie poświadczonym); należy również w kasie Sądu uiścić opłatę sądową w kwocie 100 złotych od każdej służebności,
• mający służebność mieszkania może przyjąć na mieszkanie małżonka i dzieci małoletnie; inne osoby może przyjąć tylko wtedy, gdy są przez niego utrzymywane albo potrzebne przy prowadzeniu gospodarstwa domowego; dzieci przyjęte jako małoletnie mogą pozostać w mieszkaniu także po uzyskaniu pełnoletności;
• służebności osobistej nie można nabyć przez zasiedzenie.

Służebność przesyłu

Ograniczone prawo rzeczowe obciążające nieruchomość służebną na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia służące do przesyłu energii, substancji itp.

• Może być ustanowiona wyłącznie na rzecz przedsiębiorcy,
• przeciwko służebności przesyłu nie działa rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych,
• służebność przesyłu przechodzi na nabywcę przedsiębiorstwa lub nabywcę urządzeń,
• służebność przesyłu jest składnikiem przedsiębiorstwa,
• służebność przesyłu nie wygasa wskutek prawomocnego przysądzenia własności nieruchomości w toku postępowania egzekucyjnego, pozostaje również w mocy przy sprzedaży dokonanej w postępowaniu upadłościowym.

Podstawowym aktem prawnym regulującym problematykę służebności jest ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny (Dz.U. z dnia 18 maja 1964 rok, Nr 16 poz. 93 ze zm.).